Gent heeft de afgelopen jaren een opmerkelijke transformatie ondergaan. Het circulatieplan, geïntroduceerd in april 2017, heeft de manier waarop mensen zich in de stad verplaatsen ingrijpend veranderd. Dit plan, dat gericht is op duurzaamheid, heeft niet alleen de verkeersstromen geoptimaliseerd, maar ook de leefbaarheid van de stad vergroot.
In dit artikel duiken we dieper in op het Gentse circulatieplan en de impact ervan op de stad en haar inwoners. Officieel heet het plan trouwens “Mobiliteitsplan” en omvat het zowel het circulatieplan als een parkeerplan. Op dat laatste gaan we verder in onderaan dit artikel.
De noodzaak voor verandering
Het Gentse circulatieplan kwam niet uit de lucht vallen. Als snelgroeiende stad worstelde Gent met toenemende verkeerscongestie, luchtvervuiling en een gebrek aan ruimte voor voetgangers en fietsers. Het oude verkeerssysteem was niet langer toereikend om deze uitdagingen het hoofd te bieden.
Er was behoefte aan een nieuwe benadering die de stad duurzamer en leefbaarder zou maken. Het doel was (en is) niet om auto’s volledig uit de binnenstad te weren. Maar de verkeersregels werden zo aangepast dat enkel auto’s die in de binnenstad moeten zijn daar geraken – de rest wordt omgeleid. Zo werd er automatisch meer rust gecreëerd voor voetgangers, fietsers en het openbaar vervoer.
Wat is het circulatieplan?
Het Gentse circulatieplan is een verkeersbeheersingsplan dat tot doel heeft het autoverkeer in het stadscentrum te verminderen en de ruimte voor voetgangers, fietsers en het openbaar vervoer te vergroten. Het plan omvat verschillende belangrijke maatregelen:
Knippen en herinrichten van straten
Bepaalde straten werden omgevormd tot een eenrichtingsstraat, anderen werden afgesloten voor doorgaand autoverkeer. De stad noemt de plekken waar deze ingrepen gebeurden de “verkeersfilters”: drukke plaatsen waar verkeer niet langer door mag rijden. Door de afsluitingen wordt het doorgaande verkeer namelijk letterlijk gefilterd.
Opgelet: op vele plaatsen staan hier palen of blokken zodat je écht niet meer door kan. Verder wordt er gecontroleerd op basis van camera’s met nummerplaatherkenning. Taxi’s, bussen, vuilniswagens en bijvoorbeeld ambulances of combi’s kunnen uiteraard wel nog door.
Sectoren en stadsring
Het stadscentrum werd opgedeeld in verschillende sectoren. Als je van het ene gebied naar het andere wilt rijden, doorkruis je de stad niet meer maar kun je gebruikmaken van de stadsring. Die ring, ook wel bekend als de R40, maakt een lus rond de stad waardoor de binnenstad gespaard wordt van verkeer.
In Gent is er ook een lage-emissiezone van kracht. In het centrum geraak je niet meer met een auto die niet meer aan de normen voldoet. De stadsring behoort echter niet tot de lage-emissiezone. De LEZ loopt binnen de stadsring, zoals je kan zien op deze kaart.
Meer aandacht voor fietsers en voetgangers
Het circulatieplan heeft sterk ingezet op de uitbreiding van het fietsnetwerk, de aanleg van nieuwe voetgangerszones en nieuwe groenvoorzieningen. Dit heeft de stad toegankelijker en veiliger gemaakt voor niet-motorisch verkeer.
Zo genieten fietsers op veel plaatsen van bredere en beter gemarkeerde paden, wat de fietsveiligheid en de aantrekkelijkheid van de stad voor fietsers aanzienlijk heeft vergroot.
Daarnaast heeft het plan geleid tot de creatie van uitnodigende voetgangerszones, vaak omringd door gezellige cafés en winkels. Je kan als voetganger in Gent op deze manier meer ontspannen rondlopen, zonder de constante drukte van auto’s. De aanleg van nieuwe groenvoorzieningen in deze zones heeft ook bijgedragen aan de verbetering van de luchtkwaliteit en de esthetische aantrekkingskracht van de stad.
Bevordering van het openbaar vervoer
Er werden verbeteringen doorgevoerd in het openbaar vervoer, zoals frequente tram- en busverbindingen. Dit heeft niet alleen de bereikbaarheid van de stad vergroot, maar heeft ook een cultuuromslag teweeg gebracht in de manier waarop mensen zich in Gent verplaatsen.
Met de toename van het aantal beschikbare en regelmatige tram- en busdiensten werden pendelaars aangemoedigd om de auto te laten staan en te kiezen voor duurzame alternatieven. Dit heeft niet alleen bijgedragen aan een vermindering van de verkeerscongestie, maar ook aan een afname van de uitstoot die auto’s met zich meebrengen.
Een overzicht van waar je wel of niet mag rijden vind je terug op deze kaart van Gent.
Positieve resultaten
Sinds de invoering van het circulatieplan zijn er verschillende positieve resultaten zichtbaar:
- Vermindering van verkeersopstoppingen: Het plan heeft geleid tot een afname van het doorgaand autoverkeer in het stadscentrum, wat heeft bijgedragen aan minder verkeersopstoppingen.
- Schonere lucht: Minder autoverkeer heeft de luchtkwaliteit in de stad verbeterd, wat gunstig is voor de gezondheid van de inwoners.
- Meer ruimte voor recreatie: De herinrichting van straten heeft geleid tot meer ruimte voor terrassen, parken en ontspanning, waardoor de stad aantrekkelijker is geworden voor zowel inwoners als toeristen.
- Stimulering van duurzame mobiliteit: Het circulatieplan heeft het gebruik van fietsen en openbaar vervoer gestimuleerd, wat bijdraagt aan een duurzame mobiliteitstransitie.
Uitdagingen en kritiek
Natuurlijk heeft het Gentse circulatieplan ook zijn uitdagingen en kritiek gekend. Sommige bewoners en handelaars vreesden initieel dat de maatregelen de bereikbaarheid van hun woningen of bedrijven zouden beperken. Er waren ook zorgen over mogelijke economische gevolgen voor bepaalde handelszaken. Deze zorgen en uitdagingen vragen om voortdurende evaluatie en aanpassingen van het plan.
Wat is het parkeerplan?
Naast het circulatieplan heeft Gent ook een parkeerplan geïmplementeerd dat gericht is op het verminderen van autoafhankelijkheid in de stad. Dit plan omvat maatregelen zoals het verminderen van het aantal parkeerplaatsen in het stadscentrum, het invoeren van parkeertarieven en het stimuleren van alternatieve vervoerswijzen zoals park-and-ride-faciliteiten aan de rand van de stad.
Het doel van dit parkeerplan is om het gebruik van de auto te ontmoedigen en tegelijkertijd duurzame mobiliteitsopties zoals fietsen, openbaar vervoer en wandelen te bevorderen. Hierdoor wordt niet alleen de druk op het stadscentrum verminderd, maar wordt ook de luchtkwaliteit verbeterd en de levenskwaliteit voor de bewoners verhoogd.
Concreet werkt Gent tegenwoordig met “parkeertariefzones” en met “bewonerszones”. Bewoners kunnen hun auto wel gewoon kwijt in de binnenstad, mits de juiste vergunning. Voor bezoekers gelden er op sommige plekken limieten qua parkeerduur. In ondergrondse parkeergarages kan je natuurlijk wel langer blijven staan.
Meer weten over parkeren in Gent? De stad verzamelt alle info op hun website.
Conclusie circulatieplan
Het Gentse circulatieplan is een opvallend voorbeeld van hoe steden de uitdagingen van verstedelijking en mobiliteit kunnen aangaan door duurzame maatregelen te nemen. Terwijl het plan niet zonder controverse is gebleven, zijn de positieve resultaten duidelijk zichtbaar in de verbeterde leefbaarheid en duurzaamheid van de stad.
Het Gentse experiment laat zien dat steden over de hele wereld kunnen profiteren van een verschuiving naar duurzame mobiliteit en een grotere focus op voetgangers en fietsers, terwijl de uitdagingen van verkeerscongestie en luchtvervuiling worden aangepakt. Het Gentse circulatieplan is een inspirerend voorbeeld voor andere steden die streven naar een groenere en gezondere toekomst!
Ook in Antwerpen gelden sinds 2023 strengere parkeerregels voor bezoekers.